1

بمباران سوریه آغازی شوم در مسیر یک تقابل نظامی گستردۀ بین المللی؟

  به توصیه رفیق ناهید مقاله متاسفانه با دیرکرد انتشار می یابد. اهمیت موضع گیری حزب در ارتباط با خطر تهاجم نظامی به ایران توسط امپریالیسم باوجود دیرکرد، باز انتشار مقاله گامی به جاست

* همهٔ شواهد بر این امر دلالت دارد که اقدام تجاوزکارانۀ سه کشور امپریالیستی عضو پیمان ”ناتو“، به بهانۀ ادعای استفادهٔ دولت سوریه از سلاح‌های شیمیایی، در شهر دوما، با هدف خطرناک کشاندن خاورمیانه به درگیری جدید، و از جمله اجرای خواست دولت های عربستان سعودی و اسرائیل برای درگیری نظامی با ایران و همین طور معطوف کردن افکار عمومی مردم این کشورها از بحران‌های سیاسی داخلی صورت گرفته است. 

در شرایطی که مقام‌های عالی‌رتبهٔ آمریکا و بریتانیا در چند روز گذشته، در واکنش به انتشار خبر حملهٔ شیمیایی به مردم سوریه، صحبت از نزدیک بودن حملهٔ نظامی ”تنبیهی “به سوریه می‌کردند، سرانجام در ساعت‌های اولیهٔ بامداد روز شنبه ۲۵ فروردین ماه نیروهای هوایی سه کشور آمریکا، بریتانیا، و فرانسه با بمباران و موشک‌باران کردن تأسیسات دولتی و نظامی در دمشق و حُمص، فصل دیگری را در درگیری‌های بیش از ۷ سالهٔ اخیر در سوریه گشودند. به گزارش منابع خبری، ظاهراً هدف‌های این تهاجم نظامی طوری انتخاب شده بود که به تأسیسات و نقاط استقرار نیروهای وابسته به روسیه صدمه نخورد و باعث تحریک این کشور به مداخله نشود. بنابراین، این حملهٔ موشکی ظاهراً تأثیر نظامی چشمگیری در وضع موجود نداشته، گرچه به لحاظ سیاسی و بین‌المللی حائز اهمیت است.

محافل حاکم در کشور های غربی، سوریه را به استفاده از سلاح شیمیایی در شهر دوما (واقع در استان غوطه، در نزدیکی دمشق)  در روز شنبه ۱۸  فروردین متهم کرده‌اند، و اعلام کرده بودند که در برابر این ”جنایت جنگی “ساکت نخواهند نشست.  دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و سایر سران کشورهای ”ناتو “به پیروی از او، متحدان دولت سوریه، یعنی فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران را نیز مورد اتهام و تهدید قرار دادند. اسرائیل نیز در تعقیب هدف رویارویی با ایران و مداخلهٔ مستقیم در سوریه، و انحراف افکار عمومی از کشتار مردم فلسطین در غزه در دو هفتهٔ گذشته، در بامداد یکشنبه ۱۹ فروردین، دست به عملیات تحریک‌آمیزی زد و فرودگاه نظامی (تی۴، تیاس) را بمباران کرد. در این حمله دست‌کم ۱۴ نفر، از جمله چند افسر سوری و سه ایرانی جان خود را از دست دادند. آموس هارل، کارشناس نظامی روزنامهٔ هاآرتص در اسرائیل، اشاره می‌کند که ”حمله به فرودگاه نظامی سوریه در حُمص و حمله به مراکز حماس در نوار غزه، تقریباً هم‌زمان صورت گرفت “و تأکید می‌کند که ”امروز اسرائیل در سوریه مستقیماً با ایران رودرروست“.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجهٔ روسیه، اسرائیل را به ”گسترش خطرناک درگیری‌ها “متهم کرد. اسرائیل به امید اینکه واکنش ایران یا حزب‌الله لبنان شرایط پیچیده و شکنندهٔ کنونی سوریه را بی‌ثبات‌تر و وخیم‌تر کند، تهدید خود مبنی بر جلوگیری از تأسیس پایگاه‌های نظامی ایران در سوریه را دنبال می‌کند. با توجه به رخدادهای هفته‌های اخیر، به‌واقع اکنون باید اذعان کرد که حضور رسمی و غیررسمی نیروهای نظامی تعداد زیادی از کشورهای جهان در سوریه، به معنای این است که جنگی با ابعاد جهانی در این منطقه در جریان است، که با توجه به سیاست‌های اعلام شده و اقدام‌های دولت ایران در این بحران، نمی‌تواند برای مردم و نیروهای اپوزیسیون ملّی و دموکراتیک میهن ما نگران کننده نباشد.

 

استفاده از سلاح‌های شیمیایی با چه هدفی؟

صرف‌نظر از اینکه شواهد متعددی وجود دارد که دست داشتن نیروهای تحت کنترل دولت سوریه در کاربرد سلاح‌ شیمیایی علیه مردم بی‌پناه در شرایط کنونی را زیر علامت سؤال می‌برد، باید گفت که دولت‌های آمریکا، بریتانیا، و فرانسه از ماه‌ها پیش در صدد بحرانی‌تر کردن شرایط در سوریه، و به چالش کشیدن روسیه و جمهوری اسلامی ایران، حامیان قدرتمند سوریه در جنگ داخلی این کشور، بوده‌اند. در اسفند ماه گذشته، بریتانیا با متهم کردن دولت روسیه  به دست داشتن در سوء‌قصد به ”سرگئی سکریپال”، جاسوس دوجانبهٔ روس ساکن انگلستان، و دخترش ”یولیا سکریپال “در شهر سالزبری، با استفاده از سلاح میکرُبی بسیار نادری به نام ”نوویچوک “سعی کرد تهاجم دیپلوماتیک جهانی‌ای را علیه فدراسیون روسیه دامن بزند. در پی این تلاش، آمریکا و اتحادیهٔ اروپا بدون توجه به شواهد ارائه شده از سوی مقام‌های دولت روسیه، با حمایت از اتهام غیرمستند دولت بریتانیا به دولت روسیه، اقدام به اخراج بیش از ۱۰۰ دیپلومات روس از کشورهای خود کردند و در عمل دورهٔ جدیدی از سیاست تحریک برای ایجاد جوّ تنش و سوء‌ظن علیه روسیه را در جهان آغاز کردند. بریتانیا با اتهام زدن به روسیه در موضوع حملهٔ شیمیایی در دوما و نیز مسموم کردن جاسوس دوجانبه در سالزبری، قصد افزایش تنش با روسیه و تهدید به رودررویی بین‌المللی با این کشور را دارد.

در چند سال گذشته، سازمان‌های تروریستی اسلام‌گرای سَلَفی و نیروهای ارتجاعی مخالف دولت سوریه که مورد حمایت‌های مالی و تسلیحاتی غرب و قدرت‌های ارتجاعی منطقه‌اند، با آگاهی از حساسیّت افکار عمومی جهان نسبت به استفاده از سلاح‌های شیمیایی، بارها نیروهای نظامی وابسته به دولت سوریه را به استفاده از چنین سلاح‌هایی متهم کرده‌اند. آنها با آگاهی از اینکه چنین اتهامی بهانهٔ خوبی برای مداخلهٔ مستقیم کشورهای غربی در درگیری‌‌های سوریه خواهد بود، آگاهانه سناریوهای را مطرح کرده و به اجرا گذاشته‌اند. برای مثال، در سال ۲۰۱۳، اگر اقدام بازدارندهٔ هماهنگ و اعتراض سازمان‌دهی شدهٔ نیروهای جنبش ضدجنگ جهان نبود، آمریکا و بریتانیا و به پیروی از آنان دیگر کشورهای پیمان ناتو، به بهانهٔ کاربرد سلاح‌های شیمیایی توسط نیروهای نظامی سوریه، مستقیماً وارد درگیری‌ها شده بودند. به گزارش خبرگزاری‌ها، در ماه‌های پس از آن، تمام سلاح‌های شیمیایی سوریه زیر نظارت  سازمان ملل متحد و دیگر سازمان‌های بین‌المللی فعال در ارتباط با منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی، جمع‌آوری و از بین برده شد.

سئوال اساسی که بسیاری از مفسران مستقل بدرستی مطرح می کنند این است که آیا اصولاً و به طور قطع در شهر دوما، در استان غوطه، نزدیک به  دمشق و در فاصلهٔ نسبتاً کمی از مرز سوریه-اسرائیل سلاح شیمیایی شلیک شده است؟ اگر پاسخ آری است، روشن است توسط چه کسانی؟ سازمان منع سلاح‌های شیمیایی (اوپی‌سی‌دبلیو) اعلام کرده است که در این خصوص تحقیقاتی را  ”برای تعیین اینکه آیا سلاح شیمیایی به کار رفته یا نه “آغاز کرده است. همچنین سازمان دیده‌بان حقوق بشر سوریه که نهادی مستقر در بریتانیا برای مستندسازی موارد نقض حقوق بشر در جنگ داخلی سوریه است و اطلاعات آن اغلب توسط خبرگزاری‌های غرب مورد استفاده و استناد قرار می‌گیرد، اعلام کرد که قادر به تأیید وقوع حملهٔ شیمیایی نیست.

این سؤال پیش می‌آید که درست در زمانی که غوطه شرقی در عمل به طور کامل در اختیار سوریه قرار گرفته است، در شرایطی که نیروهای تروریست اسلام‌گرا در حال ترک منطقهٔ غوطه و از جمله شهر دوما هستند، و دونالد ترامپ اعلام می‌کند که نیروهای آمریکایی سوریه را به‌زودی ترک خواهند کرد، چرا سوریه باید به چنین بمباران شیمیایی تحریک آمیزی در شهر دوما دست بزند؟ آیا این تکرار سناریوی یک سال قبل در آوریل ۲۰۱۷ نیست؟ در آن زمان نیز روزنامهٔ اومانیته وابسته به حزب کمونیست فرانسه دربارهٔ اتهام مشابهی علیه دولت سوریه، با کلمات درشت نوشت: ”درست یک هفته پس از اعلام فرانسه و آمریکا مبنی بر اینکه دیگر کنار رفتن فوری بشار اسد از قدرت اولویت ما نیست، چگونه باور کنیم که بشار اسد از سلاح شیمیایی استفاده کرده است؟ “یادآوری می‌شود که متعاقب این اتهام غیر مستند، در تاریخ ۷ آوریل ۲۰۱۷، دونالد ترامپ در شرایطی که میزبان رئیس‌جمهور چین در کاخ سفید بود، دستور حملهٔ موشکی نمایشی به فرودگاهی را داد که اعلام شده بود محل اسکان و مبدأ پرواز هواپیماهای سوری شرکت کننده در حملهٔ شیمیایی ادعایی بوده‌اند.

 

آیا حملهٔ نظامی به سوریه ‌اجتناب‌ناپذیر بود؟

در نشست دوشنبه شب (۲۰ فروردین) شورای امنیت سازمان ملل متحد، لحن تهدیدآمیز نمایندگان دولت‌های بریتانیا، آمریکا، و فرانسه و متحدان آنها متوجه شروع برخورد نظامی با حامیان دولت سوریه بود. ترزا مِی، نخست‌وزیر بریتانیا، نیز گفت: ”اگر آنها مسئول شناخته شوند، رژیم (سوریه) و طرفدارانش، از جمله روسیه، باید پاسخ‌گو باشند. “در  نشست شورای امنیت، هم روسیه و هم آمریکا قطعنامه‌های جداگانه‌ای را دربارهٔ تحقیق در مورد حملهٔ شیمیایی ارائه کردند که هر دو توسط طرف مقابل وتو شد. دمشق پیشنهاد روسیه را پذیرفت که سازمان بین‌المللی منع سلاح‌های شیمیایی تحقیقات را شروع کند. پاریس هم نقش سخن‌گوی اروپایی دولت آمریکا را عهده‌دار شد و از زبان فرانسوا دولَتر، سفیر فرانسه در سازمان ملل متحد، مسکو را به همدستی با دولت سوریه متهم کرد و گفت: “هیچ هواپیمای سوریه بدون اجازهٔ مسکو پرواز نمی‌کند”. در پاسخ او، همتای روسی‌اش واسیلی نِبِنزیا چنین اظهار داشت:‌”ما گفته‌های تهدیدآمیزی می‌شنویم و فقط می‌توانیم آرزو کنیم که کشورهای ثالث اقدامی نکنند که شرایط شکننده و بی‌ثبات کنونی سوریه وخیم‌تر شود.”

نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کرد اینست که دولت‌های بریتانیا و فرانسه که در ماه‌های گذشته با بحران‌های اجتماعی و سیاسی عمیقی روبرو بوده‌اند و نگران ثبات سیاسی خود هستند، مذبوحانه سعی دارند که با گل‌آلود کردن شرایط جهانی و شروع یک ماجراجویی بین‌المللی تازه در سوریه، افکار عمومی را به حمایت “میهن‌پرستانه” از نیروهای نظامی درگیر در جنگ و دولت حاکم در کشور خود بکشانند. دولت اقلیت خانم می در انگلستان با انتخابات محلی رو به روست که به گفته کارشناسان انتخاباتی می تواند بسیاری از مناطق کشور را از کنترل حزب محافظه کار این کشور خارج کند. دولت فرانسه نیز در هفته های اخیر با بزرگ ترین اعتراض های کارگری دهه های اخیر، در مخالفت با سیاست های ضد مردمی و نولیبرالی دولت مکرون رو به روست. واقعیت این است که هر دو دولت بریتانیا و فرانسه با کنار گذاشتن سیاست مستقل و بدون نظر خواهی از پارلمان کشورشان در حمایت از دولت آمریکا طبل جنگ را به صدا درآورده اند. روزنامهٔ اومانیته، وابسته به حزب کمونیست فرانسه، صبح روز چهارشنبه ۲۲ فروردین از وزیر امور خارجهٔ فرانسه پرسید: ”شما چه اطلاعات و دلیلی در دست دارید که نشان دهد دولت دمشق در غوطه شرقی از سلاح شیمیایی استفاده کرده است؟ نیروهای فرانسه، به‌ویژه نیروی هوایی بر چه پایه‌ای می‌خواهند در این درگیری‌ها وارد ‌شوند؟ در چه زمینه‌ای، با چه هدفی؟ آیا مداخلهٔ نظامی حتّی محدود، راه‌حل سیاسی برای بحران سیاسی را زیر سؤال نمی‌برد؟ چرا از تهدید در سوریه استفاده می‌شود ولی برای جلوگیری از کشتار تظاهرکنندگان فلسطینی توسط اسرائیل در غزه این حربه به کار گرفته نمی‌شود؟” مسئول دستگاه دیپلوماسی فرانسه بدون پاسخ دادن به سئوال های جدی و مهم خبرنگار اومانیته تنها گفت: “ما شما را به گفته‌های دیروز (سه‌شنبه) رئیس‌جمهور ماکرون ارجاع می‌دهیم.” بیانیهٔ کاخ اِلیزه که پس از گفتگوی تلفنی بین رئیس‌جمهور فرانسه و همتای آمریکایی‌اش ترامپ منتشر شد، صرفاً ”تمایل به پاسخ محکم جامعهٔ جهانی به نقض تازهٔ ممنوعیت کاربرد سلاح شیمیایی “را مورد تأیید و تأکید قرار می‌داد.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز شنبه ۲۵ فروردین از همهٔ کشورهای عضو خواست که از هرگونه اقدامی که پس از حمله‌های هوایی و موشکی کشورهای سه‌گانه عضو پیمان ناتو علیه سوریه می‌تواند به تشدید بحران منجر شود، خودداری کنند. او در روزهای اخیر اظهار نگرانی کرده است که امکان وقوع یک درگیری نظامی همه‌جانبهٔ جهانی به‌مراتب از سال‌های اوج جنگ سرد در قبل از فروپاشی سوسیالیسم در اتحاد شوروی و کشورهای اروپای شرقی بیشتر شده است.

حزب‌های کمونیست جهان در دو روز گذشته در بیانیه‌های متعددی اقدام تجاوزگرانهٔ کشورهای امپریالیستی در حمله به سوریه را محکوم و با مردم این کشور اعلام همبستگی کرده‌اند.

حزب تودهٔ ایران نیز در بیانیه‌ای که روز ۲۵ فروردین ماه منتشر کرد به روشنی اعلام کرد: حزب توده ایران حمله نظامی از قبل برنامه ریزی شده کشورهای امپریالیستی به خاک سوریه را که در بامداد روزشنبه ۲۵ فروردین ماه  ۱۳۹۷، با نقض صریح قوانین بین المللی و منشور سازمان ملل متحد، صورت گرفت،  شدیداً محکوم می کند. این حمله در حالی انجام شد که قرار بود هیئت تحقیق دبیرخانه ”سازمان ممنوعیت سلاح های شیمیایی “امروز شنبه، ۲۵ فروردین ماه، بررسی خود در رابطه با حمله شیمیایی ادعائی در شهر دوما، در نزدیکی دمشق، و مسببان اصلی آن را آغاز کند. دمیدن بر آتش جنگ و برخوردهای نظامی در کنار سیاست های مخرب و ضد انسانی دولت های حاکم در آمریکا، انگلستان و فرانسه، خاورمیانه را بیش از پیش با مخاطره درگیری های گسترده تر نظامی و سرایت کردن آن به سراسر منطقه  و به خطر انداختن صلح جهانی رو به رو کرده است.

حزب توده ایران همه نیروهای طرفدار صلح و پیشرفت را فرا می خواند که ضمن محکوم کردن این سیاست های نو استعماری امپریالیسم جهانی در منطقه، تمام نیرو و تلاش خود را برای متوقف کردن این روند و در دفاع از صلح در منطقه بکار گیرند.

به نقل از «نامه مردم» شماره ۱۰۴۹، ۲۷ فروردین ماه ۱۳۹۷