روسیه امپریالیسم نیست!
مقاله ۳/۱۴۰۱
۱۷ فروردین ۱۴۰۱، ۶ آپریل ۲۰۲۲
پیش گفتار
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی دست امپریالیسم را آزاد کرده است و دنیایی همانند امپریالیسم سال های نخست سده بیستم تولید کرده است. برخی از بازیکنان جهانی، هم اکنون نقش های گوناگونی دارند، ولی منطق و سرشت امپریالیسم دست نخورده مانده است. ما که از نقش تاریخی اتحاد جماهیر شوروی پشتیبانی می کنیم، باید هر گونه دلبستگی عاشقانه به روسیه سرمایه داری امروز را رها کنیم. ولی هم زمان باید به یاد داشته باشیم که با این که روسیه یک جامعه سوسیالیستی نیست، توانایی ایستادگی در برابر امپریالیسم آمریکا، امپریالیسم اروپای غربی و ژاپن را دارد و به باور کمونیست ها این پایداری به چند قطبی کردن جهان کمک می کند.
خیلی ها امروز مانند گذشته می گویند که روسیه یک کشور امپریالیستی است. مایویست ها در دوره اتحاد جماهیر شوروی دولت سوسیالیستی آن را نیز سوسیال امپریالیسم می خواندند و بدین گونه آب به آسیاب امپریالیسم امریکا می ریختند. “چپ” های نوین، روسیه را هم اکنون یک امپراتوری شکست خورده می دانند که در تلاش برای هژمونی سیاسی و اقتصادی سال های پیشین است.
کوتاه در باره ی امپریالیسم
لنین هم چون مارکسیستی که دیالکتیک را خوب می شناسد، پیش از سخن گفتن از ویژگی های آن می گوید که هر پدیده ای همیشه در روند دگرگونی است. امپریالیسم از زمان لنین تاکنون دگرگون شده است، ولی با این که ریخت های فراوانی پیدا کرده است، هم چنان ویژگی های کلیدی برشمرده شده از سوی لنین پا برجا است. “سرمایه داری انحصارگر بین المللی” زمان لنین – کارتل ها و تراست ها – به شرکت های چندملیتی و سازمان های سیاسی آنها مانند صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی دگرگون شده اند. سازوکارهای دزدی و ستم آشکار از سوی بنگاه های امپریالیستی با وابستگی اقتصادی؛ بدهی گسترده؛ دست اندازی سیاسی؛ پیاده کردن به زور نئولیبرالسیم انجام می شود؛ و هنگامی که این روش ها شکست می خورند، آن ها با تحریم ها و زور جنگ افزار گام به پهنه درگیری می گذارند.
امپریالیسم زمان ما از ویژگی های اقتصادها و چیدمان (ترتیب) اجتماعی پیشرفته ترین کشورهای سرمایه داری پدید می آید. امپریالیسم سیستمی از رقابت جهانی برای دست یابی به سرچشمه ها، بازارها و نیروی کار است که کشورهای امپریالیستی را به درگیری با هم وا می دارد. سازوکارهایی نوین که در دوران لنین بدین گونه نبود، چارچوب گذاری برای کنش در دادوستد و بازرگانی جهانی است. امپریالیسم در صادرات سرمایه، انحصار خود را با کاربرد پیشرفته ترین و پیچیده ترین (و از این رو سودآور) فناوری ها و کارکردهای اقتصادی نگه داشته است. امپریالیسم سیستم بانکی سوئیفت را برای وابسته کردن اقتصاد دیگران به خود آفریده است که هم راه با دادوستد دلاری، افزار برجسته ای علیه استقلال اقتصادی کشورها است.
تخصصی ترین و سودآورترین کارکردها – پژوهش و پیش رفت، تهیه مالی، طراحی، بازاریابی، و خواستارترین جنبه های تولید – هنوز هم از سوی بنگاه های امپریالیستی انجام می شود. صنعت سوار کردن قطعه ها (مونتاژ) و دیگر کارهای پیش و پا افتاده به کشورهای پیرامونی سپرده می شود و امپریالیسم آن ها را به رقابت با یکدیگر ناگزیر کرده است.
ویژگی های امپریالیسم سده بیست و یکم با همه ی دگرگونی های خود همانندی بسیاری با امپریالیسم زمان لنین دارد.
تمرکز سرمایه، درهم آمیختگی سرمایه مالی با سرمایه صنعتی و پدید آمدن “سرمایه مالی” یا “الیگارشی مالی” ، صادرات سرمایه جدا از صادرات کالا ، انحصارات بین المللی که جهان را میان خود بخش و پخش می کنند، و بخش و پخش دوباره ” جهان سوم” میان بزرگ ترین کشورهای امپریالیستی از ویژگی های مرحله امپریالیستی سرمایه داری است.
اکنون باید جای روسیه در نظام جهانی سرمایه داری را بر پایه امپریالیسم مالی-صنعتی مدرنی که لنین سخن از آن می گوید واکاوی کرد. بگذارید در دنباله این نوشته به این بپردازیم که آیا روسیه سرمایه داری امروز ویژگی های یک نظام امپریالیستی که لنین برشمرده است را دارد.
جای گاه روسیه در میان انحصارات سرمایه داری بین المللی
لنین دریافت که سرانجام سرمایه داری نوین همه جا سرمایه داری انحصاری است. این فرمان روایی بر جهان از سوی چند کشور امپریالیستی نه تنها بزرگ ترین جلوگیر پیش رفت اقتصادی- اجتماعی کشورهای کم تر پیش رفته و پس رفته است، بلکه آینده زمین و انسان را نیز به خطر می اندازد.
شکاف اقتصادی که میان روسیه و کشورهای امپریالیستی است بسیار ژرف است. سرانه تولید ناخالص داخلی روسیه در سال ۲۰۱۵ کم تر از نیمی از آمریکا، و کم تر از مالزی، و برابر با شیلی و آرژانتین بود. روسیه رتبه یازدهم را در تولید ناخالص ملی در سال ۲۰۲۰ داشته است.
| تولید ناخالص ملی سال ۲۰۲۰ | ||
| رتبه | کشور | (دلار امریکا) |
| 1 | United States of America | $20,544,343,456,937 |
| 2 | China | $13,608,151,864,638 |
| 3 | Japan | $4,971,323,079,772 |
| 4 | Germany | $3,947,620,162,503 |
| 5 | United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland | $2,855,296,731,522 |
| 6 | France | $2,777,535,239,278 |
| 7 | India | $2,718,732,231,258 |
| 8 | Italy | $2,083,864,259,623 |
| 9 | Brazil | $1,868,626,087,908 |
| 10 | Canada | $1,713,341,704,877 |
| 11 | Russian Federation | $1,657,554,647,150 |
| 12 | Republic of Korea | $1,619,423,701,170 |
| 13 | Australia | $1,433,904,348,500 |
| 14 | Spain | $1,419,041,949,910 |
| 15 | Mexico | $1,220,699,479,846 |
| 16 | Indonesia | $1,042,173,300,626 |
| 17 | Netherlands | $913,658,465,709 |
| 18 | Saudi Arabia | $786,521,831,572 |
| 19 | Turkey | $771,350,330,455 |
| 20 | Switzerland | $705,140,354,166 |
| 21 | Poland | $585,663,814,824 |
| 22 | Sweden | $556,086,488,937 |
| 23 | Belgium | $542,761,092,103 |
| 24 | Argentina | $519,871,519,808 |
| 25 | Thailand | $504,992,757,705 |
| 26 | Austria | $455,285,818,035 |
| 27 | Norway | $434,166,615,432 |
| 28 | United Arab Emirates | $414,178,942,592 |
| 29 | Nigeria | $397,269,616,081 |
| 30 | Ireland | $382,487,490,532 |
| 31 | Israel | $370,587,977,154 |
| 32 | South Africa | $368,288,939,768 |
| 33 | Singapore | $364,156,657,770 |
| 34 | China, Hong Kong Special Administrative Region | $362,682,018,243 |
| 35 | Malaysia | $358,581,943,446 |
| 36 | Denmark | $355,675,329,086 |
| 37 | Colombia | $331,047,040,088 |
| 38 | Philippines | $330,910,343,611 |
| 39 | Pakistan | $314,588,210,501 |
| 40 | Chile | $298,231,133,533 |
| 41 | Finland | $276,743,120,516 |
| 42 | Bangladesh | $274,024,958,966 |
| 43 | Egypt | $250,894,760,351 |
| 44 | Czechia | $245,225,882,903 |
| 45 | Viet Nam | $245,213,686,369 |
| 46 | Portugal | $240,674,524,464 |
| 47 | Romania | $239,552,516,744 |
| 48 | Iraq | $224,228,010,478 |
| 49 | Peru | $222,044,970,486 |
| 50 | Greece | $218,031,844,584 |
| Source: ListFist.com |
کتاب داده ثروت جهانی اعتباری سویسه برای سال ۲۰۱۵ نشان می دهد که در بیشتر کشورهایی که امپریالیستی هستند، دارایی به ازای هر بزرگ سال بیش از ۲۰۰.۰۰۰ ولی در روسیه ۱۱.۷۲۶ دلار بود. جای گاه روسیه کمی بالاتر از جامائیکا و پاراگوئه، و پایین تر از برزیل، و نیمی از آفریقای جنوبی، چین، و مکزیک بود.
شمار میلیونرهای بالای سی میلیون دلاری آمریکایی در سال ۲۰۲۱ بیش از بیست برابر روسیه بوده است.
| شمار کسانی که در سال ۲۰۲۱ بیش از سی میلیون دلار آمریکایی دارایی داشتند | ||
| رتبه | کشور | شمار میلیونرهای بالای سی میلیون دلاری |
| 1 | USA | 180060 |
| 2 | China (Mainland) | 70426 |
| 3 | Germany | 28396 |
| 4 | UK | 1637 |
| 5 | France | 15503 |
| 6 | Japan | 14755 |
| 7 | Italy | 10441 |
| 8 | Canada | 10025 |
| 9 | Russia | 8015 |
| 10 | Switzerland | 7553 |
| 11 | South Korea | 7354 |
| 12 | Saudi Arabia | 702 |
| 13 | India | 6884 |
| 14 | Spain | 5938 |
| 15 | Sweden | 5243 |
| 16 | Brazil | 514 |
| 17 | Hong Kong SAR | 5042 |
| 18 | Singapore | 3732 |
| 19 | Mexico | 3287 |
| 20 | Australia | 3124 |
| Source: Knight Frank |
به گزارش فوربز (forbes) که گزارش GLOBAL 2000 را در سال ۲۰۲۱ در باره ی هزار شرکت بزرگ دولتی در جهان را تهیه و پخش می کند همان گونه که در زیر می بیند روسیه هیچ شرکتی در میان پنجاه شرکت بزرگ ندارد. تنها دو شرکت در میان صد شرکت بزرگ دارد. در میان هزار شرکت بزرگ جهان، روسیه دارای دوازده شرکت است که دارای رتبه های ۵۱ ،۹۹، ۳۰۹،۳۶۷ ، ۳۸۸، ۴۶۷ ، ۵۱۳، ۵۳۰ ،۵۹۷ ،۷۵۱ ،۸۶۱ ، ۹۰۸هستند.
| (میلیارد B میلیون دلار و M) بزرگترین شرکت های دولتی جهان | ||||||
| رتبه | نام | کشور | فروش | سود | دارایی | ارزش در بازار |
| 51 | Sberbank | Russia | $47.3 B | $10.4 B | $486.9 B | $85.7 B |
| 99 | Rosneft | Russia | $70.8 B | $2 B | $207.5 B | $77.7 B |
| 309 | Surgutneftegas | Russia | $18.8 B | $8.4 B | $79.4 B | $16.7 B |
| 367 | Gazprom | Russia | $90.5 B | $-921.2 M | $294.9 B | $73.5 B |
| 388 | Norilsk Nickel | Russia | $15.7 B | $3.5 B | $20.7 B | $53.2 B |
| 467 | LukOil | Russia | $71.8 B | $209.7 M | $81.5 B | $52.3 B |
| 513 | Transneft | Russia | $14.3 B | $2.1 B | $44.1 B | $13.9 B |
| 530 | Novatek | Russia | $9.6 B | $937.5 M | $27.9 B | $58.4 B |
| 597 | VTB Bank | Russia | $17.1 B | $901.1 M | $245.3 B | $8.1 B |
| 751 | Tatneft | Russia | $10.2 B | $1.4 B | $17.1 B | $17.3 B |
| 861 | Novolipetsk Steel | Russia | $9.2 B | $1.3 B | $9.9 B | $20.9 B |
| 908 | Severstal | Russia | $7.3 B | $1.7 B | $7.5 B | $19.6 B |
| 944 | Rosseti | Russia | $13.8 B | $546.5 M | $35.2 B | $3.8 B |
| Source: forbes; GLOBAL 2000, 2021 |
ارزش روز شرکت های دولتی روسی تنها ۵۰۶ میلیارد دلار است ، ولی ارزش همه ی ۲۰۰۰ شرکت بزرگ دولتی جهان ۱۰۱۶۸۰ میلیارد دلار است. همان گونه که گزارش فوربز نشان می دهد ارزش روز شرکت های روسی تنها ۰,۵ درصد از ارزش همه ی ۲۰۰۰ شرکت بزرگ دولتی جهان است.
بر پایه گزارش فوربز در سال ۲۰۱۷ روسیه حتا در میان ۱۵ کشوری که بهره وری نیروی کار بالایی دارند نبوده است.
روسیه حتا از فن آوری نیرومندی برخوردار نیست و در این زمینه در سال ۲۰۲۰ رتبه ۴۶ام داشته است که پایین تر از کشورهایی مانند تایلند، مالزی، یونان و حتا اوکرایین بوده است.
| رتبه بندی نیروی فناوری ملی | ||
| رتبه | کشور | امتیاز |
| 1 | Norway | 3.682.965 |
| 2 | Sweden | 3.681.769 |
| 3 | Netherlands | 3.677.732 |
| 4 | Denmark | 3.666.274 |
| 5 | United States | 365.128 |
| 6 | Singapore | 3.618.698 |
| 7 | Finland | 3.590.665 |
| 8 | United Arab Emirates | 3.587.424 |
| 9 | South Korea | 3.552.165 |
| 10 | Hong Kong | 3.550.809 |
| 11 | Switzerland | 3.550.804 |
| 12 | United Kingdom | 3.493.129 |
| 13 | Belgium | 3.486.736 |
| 14 | Canada | 3.468.602 |
| 15 | Australia | 3.400.257 |
| 16 | Luxembourg | 339.885 |
| 17 | Taiwan | 337.134 |
| 18 | Spain | 3.339.395 |
| 19 | Germany | 3.331.451 |
| 20 | Estonia | 3.312.652 |
| 21 | Japan | 3.277.817 |
| 22 | France | 3.272.701 |
| 23 | New Zealand | 3.239.487 |
| 24 | Ireland | 3.235.211 |
| 25 | Austria | 3.230.004 |
| 26 | Qatar | 3.216.313 |
| 27 | Lithuania | 3.202.866 |
| 28 | Czech Republic | 3.184.814 |
| 29 | Israel | 3.131.437 |
| 30 | Latvia | 2.994.696 |
| 31 | Malaysia | 2.987.913 |
| 32 | Portugal | 2.966.322 |
| 33 | Slovenia | 2.949.676 |
| 34 | Poland | 2.937.988 |
| 35 | Hungary | 2.930.656 |
| 36 | Kazakhstan | 292.409 |
| 37 | Italy | 2.888.797 |
| 38 | China | 282.051 |
| 39 | Croatia | 2.804.712 |
| 40 | Thailand | 28.023 |
| 41 | Slovakia | 2.757.885 |
| 42 | Saudi Arabia | 2.756.118 |
| 43 | Greece | 2.698.966 |
| 44 | Ukraine | 268.495 |
| 45 | Jordan | 2.684.056 |
| 46 | Russia | 2.683.851 |
| 47 | Argentina | 2.678.766 |
| 48 | Romania | 2.665.403 |
| 49 | Chile | 2.582.911 |
| 50 | Mexico | 2.509.091 |
| 51 | Bulgaria | 2.495.615 |
| 52 | Turkey | 246.682 |
| 53 | Iran | 2.334.855 |
| 54 | Philippines | 2.317.305 |
| 55 | Brazil | 2.308.031 |
| 56 | Vietnam | 2.301.261 |
| 57 | Peru | 2.296.431 |
| 58 | Morocco | 2.276.783 |
| 59 | Colombia | 2.246.969 |
| 60 | India | 2.223.931 |
| Source: gfmag.com |
بر پایه گزارش رقابت پذیری جهانی مجمع جهانی اقتصاد که با هم سنجی کشورها در باره ی دوازده فراسنج گوناگون تهیه شده است، روسیه در رتبه ۳۲ جای دارد که پایین تر از تایلند، اندونزی، برزیل و ترکیه است.
| شاخص رقابت پذیری تولید جهانی 2016 | ||
| رتبه | کشور | درصد |
| 1 | China | 100 |
| 2 | United States | 99.5 |
| 3 | Germany | 93.9 |
| 4 | Japan | 80.4 |
| 5 | South Korea | 76.7 |
| 6 | United Kingdom | 75.8 |
| 7 | Taiwan | 72.9 |
| 8 | Mexico | 69.5 |
| 9 | Canada | 68.7 |
| 10 | Singapore | 68.4 |
| 11 | India | 67.2 |
| 12 | Switzerland | 63.6 |
| 13 | Sweden | 62.1 |
| 14 | Thailand | 60.4 |
| 15 | Poland | 59.1 |
| 16 | Turkey | 59 |
| 17 | Malaysia | 59 |
| 18 | Vietnam | 56.5 |
| 19 | Indonesia | 55.8 |
| 20 | Netherlands | 55.7 |
| 21 | Australia | 55.5 |
| 22 | France | 55.5 |
| 23 | Czech Republic | 55.3 |
| 24 | Finland | 52.5 |
| 25 | Spain | 50.6 |
| 26 | Belgium | 48.3 |
| 27 | South Africa | 48.1 |
| 28 | Italy | 46.5 |
| 29 | Brazil | 46.2 |
| 30 | United Arab Emirates | 45.4 |
| 31 | Ireland | 44.7 |
| 32 | Russia | 43.9 |
| 33 | Romania | 42.8 |
| 34 | Saudi Arabia | 39.2 |
| 35 | Portugal | 37.9 |
| 36 | Colombia | 35.7 |
| 37 | Egypt | 29.2 |
| 38 | Nigeria | 23.1 |
| 39 | Argentina | 22.9 |
| 40 | Greece | 10 |
| Source: Global manufacturing competitiveness index -2016, www2.deloitte.com |
جای گاه روسیه در صادرات کالاها با تکنولوژی بالا
در سال ۲۰۲۰ از کشورهای برتر صادراتی جهان، روسیه پس از مکزیک و سنگاپور در رتبه ۱۶ جای گرفت. چین با ۲۵۹۱ میلیارد دلار دارای رتبه نخست و امریکا با ۱۴۳۱ میلیارد دلار در رتبه دوم جای گرفت و روسیه تنها ۳۳۱ میلیارد دلار کالا صادر کرد.
بزرگ ترین کشورهای صادراتی جهان در سال ۲۰۲۰ (میلیارد دلار امریکا)
یکی از ویژگی های صادراتی کشورهای امپریالیستی فروش کالاهای پیچیده با کمک فن آوری نوین و با ارزش بالا است. روسیه نه تنها جای گاه بالایی در صادرات کالا ندارد بلکه به درآمد صادرات مواد اولیه به دیگر کشورها وابسته است.
ده کالای صادراتی برتر روسیه که بیش از دو سوم (۶۸,۸٪) صادرات جهانی این کشور است از مواد اولیه هستند.
| رتبه | کالای صادراتی روسیه | 2021 ارزش (US$) | درصد |
| 1 | نفت خام | 110.119.384.000 | 42,1 |
| 2 | روغن های نفتی فرآوری شده | 69.936.820.000 | 26,7 |
| 3 | زغال سنگ، سوخت جامد ساخته شده از زغال سنگ | 17.560.283.000 | 6,7 |
| 4 | طلا (ساخته نشده) | 17.362.390.000 | 6,6 |
| 5 | محصولات آهن / فولاد غیر آلیاژی (نیمه ساخته) | 9.176.394.000 | 3,5 |
| 6 | گازهای نفتی | 8.814.840.000 | 3,4 |
| 7 | پلاتین (ساخته نشده) | 8.456.249.000 | 3,2 |
| 8 | گندم | 7.265.989.000 | 2,8 |
| 9 | آلومینیوم (ساخته نشده) | 7.077.754.000 | 2,7 |
| 10 | چوب اره شده | 6.048.523.000 | 2,3 |
| 261818626000 | 100 |
کشورهای امپریالیستی به صادرات کالاهایی با تکنولوژی پیش رفته می پردازند. رتبه بندی جهانی در صادرات این گونه کالاها نشان می دهد که چین با ۶۵۴ میلیارد دلار فناوری پیشرفته دارای رتبه نخست است، و پس از چین آلمان، کره جنوبی و آمریکا در رتبه دوم تا چهارم جای می گیرند. روسیه با فروش ده میلیارد دلاری خود در رتبه ۲۹ جای دارد. صادرات روسیه در الگوی یک دولت امپریالیستی جا نمی گیرد، بلکه به یک کشور “جهان سومی” می ماند. هنگامی که سخن از صادرات فن آوری پیش رفته می شود روسیه پس از کشورهایی مانند برزیل، اسراییل، تایلند ، فیلیپین و مکزیک در رتبه ۲۹ جای دارد.
| صادرات فناوری پیشرفته (US$) | |||||
| رتبه | کشور | (دلار امریکا) ارزش | سال | ||
| 1 | China | 654,188,000,000.00 | 2017 | ||
| 2 | Germany | 209,610,000,000.00 | 2018 | ||
| 3 | South Korea | 192,790,000,000.00 | 2018 | ||
| 4 | United States | 156,366,000,000.00 | 2018 | ||
| 5 | Singapore | 155,447,000,000.00 | 2018 | ||
| 6 | France | 117,814,000,000.00 | 2018 | ||
| 7 | Japan | 111,020,000,000.00 | 2018 | ||
| 8 | Malaysia | 90,395,900,000.00 | 2018 | ||
| 9 | Netherlands | 85,790,940,000.00 | 2018 | ||
| 10 | United Kingdom | 76,533,150,000.00 | 2018 | ||
| 11 | Mexico | 76,287,660,000.00 | 2018 | ||
| 12 | Vietnam | 74,113,940,000.00 | 2017 | ||
| 13 | Thailand | 44,795,080,000.00 | 2018 | ||
| 14 | Belgium | 36,667,990,000.00 | 2018 | ||
| 15 | Ireland | 36,493,800,000.00 | 2018 | ||
| 16 | Czech Republic | 36,002,160,000.00 | 2018 | ||
| 17 | Philippines | 33,903,550,000.00 | 2018 | ||
| 18 | Italy | 33,820,880,000.00 | 2018 | ||
| 19 | Canada | 31,011,580,000.00 | 2018 | ||
| 20 | Switzerland | 30,136,240,000.00 | 2018 | ||
| 21 | Poland | 22,236,770,000.00 | 2018 | ||
| 22 | India | 20,273,090,000.00 | 2018 | ||
| 23 | Hungary | 18,033,480,000.00 | 2018 | ||
| 24 | Sweden | 17,415,730,000.00 | 2018 | ||
| 25 | Spain | 16,982,240,000.00 | 2018 | ||
| 26 | Austria | 16,687,500,000.00 | 2018 | ||
| 27 | Israel | 12,971,900,000.00 | 2018 | ||
| 28 | Brazil | 11,096,280,000.00 | 2018 | ||
| 29 | Russia | 10,183,010,000.00 | 2018 | ||
| 30 | Denmark | 9,569,070,000.00 | 2018 | ||
| 95 | Botswana | 39,449,220.00 | 2018 | ||
| 96 | New Caledonia | 38,232,170.00 | 2015 | ||
| 97 | Armenia | 36,253,120.00 | 2018 | ||
| 98 | Central African Republic | 35,462,280.00 | 2017 | ||
| 99 | Andorra | 33,913,480.00 | 2018 | ||
| 100 | Mauritius | 31,292,620.00 | 2018 | ||
| Source: gfmag.com |
جای گاه روسیه در بانکداری بین المللی و سرمایه مالی
هنگامی که لنین از ویژگی های کشورهای امپریالیستی زمان خود سخن می گوید، بانک های بزرگ را برجسته ترین سازمان های سرمایه مالی می خواند. یک دولت امپریالیستی می بایست در زمینه های بانکی از پیشروترین کشورها باشند. در میان ده بانک های بزرگ جهان حتا یک بانک روسی نیست. ۴ بانک از ۱۰ بانک برتر جهان چینی هستند. در میان ۱۰۰ بانک برتر جهان یک بانک روسی در رتبه ۶۰ام جای دارد.
| رده بندی 10 بانک برتر جهان در سال ۲۰۲۱ (تریلیون دلار امریکا) | |||
| رتبه | نام | دارایی | کشور |
| 1 | Industrial & Commercial Bank of China | $4.32 trillion | China |
| 2 | China Construction Bank Corp. | $3.65 trillion | China |
| 3 | Agricultural Bank of China | $3.57 trillion | China |
| 4 | Bank of China | $3.27 trillion | China |
| 5 | Mitsubishi UFJ Financial Group | $2.99 trillion | Japan |
| 6 | HSBC Holdings | $2.71 trillion | United Kingdom |
| 7 | JPMorgan Chase & Co. | $2.68 trillion | United States |
| 8 | Bank of America | $2.43 trillion | United States |
| 9 | BNP Paribas SA | $2.42 trillion | France |
| 10 | Crédit Agricole Group | $2.25 trillion | France |
| Source: MagnifyMoney |
| بزرگ ترین بانک های جهان سال ۲۰۲۰ (میلیارد دلار امریکا) | |||
| رتبه | همه دارایی | کشور | نام |
| 1 | 5,500.74 | china | Industrial and Commercial Bank of China |
| 2 | 4,400.00 | china | China Construction Bank |
| 3 | 4,300.00 | china | Agricultural Bank of China |
| 4 | 4,200.00 | china | Bank of China |
| 5 | 3,831.65 | usa | JPMorgan Chase |
| 6 | 3,175.21 | japan | Mitsubishi UFJ Financial Group |
| 7 | 2,958.15 | uk | HSBC |
| 8 | 2,434.08 | usa | Bank of America |
| 9 | 2,429.26 | france | BNP Paribas |
| 10 | 2,256.72 | france | Crédit Agricole |
| 11 | 1,984.62 | japan | Japan Post Bank |
| 12 | 1,954.78 | japan | SMBC Group |
| 13 | 1,951.16 | usa | Citigroup Inc. |
| 14 | 1,927.56 | usa | Wells Fargo |
| 15 | 1,874.89 | japan | Mizuho Financial Group |
| 16 | 1,702.61 | spain | Banco Santander |
| 17 | 1,522.05 | france | Société Générale |
| 18 | 1,510.14 | uk | Barclays |
| 19 | 1,501.59 | france | Groupe BPCE |
| 20 | 1,467.31 | china | Postal Savings Bank of China |
| 60 | 482.53 | russia | Sberbank of Russia |
| 98 | 257.79 | sweden | Swedbank |
| 99 | 256.43 | swiss | Raiffeisen Gruppe |
| 100 | 251.10 | spain | Banco Sabadell |
| Source: MagnifyMoney |
سرمایه انباشته شده، ناتوان از پیدا کردن زمینه های سرمایه گذاری نوین در کشور خود، سرمایه گذاران مالی صنعتی خود را ناگزیر به گستردن کنش های اقتصادی خود در برون از مرزها می کند. به گونه ای فزاینده ای، سرمایه برای سرمایه گذاری به سوی کشورهایی که پیش رفت سرمایه داری در آن کندتر هست و از فرهنگ سندیکایی نیرومندی نیز برخوردار نیستند سرازیر می شود. در این کشورهای پیرامونی نظام امپریالیستی می تواند مواد اولیه با بهای ارزان، نیروی کار فراوان با دست مزد کم و خریدار برای کالاهای تولید شده سیستم پیدا کنند.
جدول زیر رتبه بندی ۱۰۰ شرکت برتر چند ملیتی غیر مالی کشورهای در حال توسعه را نشان می دهد که دارایی های خود را در دیگر کشورها سرمایه گذاری می کنند. همان گونه که می بینید شرکت های روسی در رتبه ۳۸ ،۴۵،۷۸ جای دارند.
| صد شرکت بزرگ غیرمالی چندملیتی جهان از کشورهای در حال توسعه در سال ۲۰۱۸ | ||||
| رتبه | نام شرکت | کشور | صنعت | |
| 1 | CK Hutchison Holdings Limited | Hong Kong, China | Retail Trade | |
| 2 | China National Petroleum Corp (CNPC) | China | Mining, quarrying and petroleum | |
| 3 | Hon Hai Precision Industries | Taiwan Province of China | Electronic components | |
| 4 | Sinopec – China Petrochemical Corporation | China | Petroleum Refining and Related Industries | |
| 5 | Samsung Electronics Co., Ltd. | Korea, Republic of | Communications equipment | |
| 6 | China COSCO Shipping Corp Ltd | China | Transport and storage | |
| 7 | Tencent Holdings Limited | China | Computer and Data Processing | |
| 8 | China National Offshore Oil Corp (CNOOC) | China | Mining, quarrying and petroleum | |
| 9 | Sinochem Group | China | Chemicals and Allied Products | |
| 10 | China National Chemical Corporation (ChemChina) | China | Chemicals and Allied Products | |
| 11 | Huawei Technologies Co, Ltd | China | Communications equipment | |
| 12 | Petronas – Petroliam Nasional Bhd | Malaysia | Mining, quarrying and petroleum | |
| 13 | Trafigura Group Pte Ltd | Singapore | Wholesale Metals and Minerals | |
| 14 | Saudi Aramco | Saudi Arabia | Mining, quarrying and petroleum | |
| 15 | State Grid Corporation of China | China | Electricity, gas and water | |
| 16 | Formosa Plastics Group | Taiwan Province of China | Chemicals and Allied Products | |
| 17 | Legend Holdings Corporation | China | Computer Equipment | |
| 18 | América Móvil SAB de CV | Mexico | Telecommunications | |
| 19 | Tata Motors Ltd | India | Motor Vehicles | |
| 20 | China Communications Construction Company Ltd | China | Construction | |
| 38 | Lukoil OAO | Russian Federation | Petroleum Refining and Related Industries | |
| 45 | Gazprom JSC | Russian Federation | Mining, quarrying and petroleum | |
| 78 | Rosneft | Russian Federation | Mining, quarrying and petroleum | |
| 100 | Empresas COPEC SA | Chile | Wholesale Petroleum and Fuels | |
| Source: World Investment Report 2020, UNCTAD |
یکی از ویژگی های امپریالیسم صادرات سرمایه است. روسیه صادرات سرمایه دارد، ولی این کار برای وام دادن و دست یابی سود بیش تر نیست بلکه برای گریز از مالیات است که پول را به پناهگاه های مالیاتی مانند قبرس و جزایر ویرجین بریتانیا صادر می کند. در زمانی کم تر از پنج سال ۵۵۰ میلیارد دلار از روسیه به برون از مرزها فرستاده شد.
جای گاه نظامی روسیه و نقش آن در بخش کردن سرزمین ها
لنین در باره ی بخش سرزمین های جهان در میان بزرگترین نیروهای امپریالیستی سخن می گوید. برای انجام این کار امپریالیسم هم راه با فشار اقتصادی به نروی جنگی نیاز دارد. نیروهای بزرگ امپریالیستی صنعت جنگ افروزی پیش رفته و بزرگی دارند.
روسیه در زمینه تولید جنگ افزارها اگر چه نه به اندازه امریکا توانایی شایسته ای دارد. به ویژه زرادخانه هسته ای روسیه آن را در برابر فشار امپریالیست ها نیرومندتر کرده است. با این همه همان گونه که در زیر می‌بینیم امریکا و فرانسه در فروش تکه های گوناگون جنگ افزارها بسیار جلوتر از روسیه هستند.
| UK | UK | US | US | France | France | Russia | Russia | ||
| 2020 | 2021 | 2020 | 2021 | 2020 | 2021 | 2020 | 2021 | ||
| 88 | 178 | 6047 | 7632 | 1508 | 2339 | 1755 | 864 | هواپیما | |
| 165 | 110 | 20 | 20 | 66 | 190 | سیستم های پدافند هوایی | |||
| 9 | 8 | 731 | 1007 | 114 | 14 | 587 | 432 | خودروهای زرهی | |
| 32 | 103 | 4 | 20 | 32 | 16 | توپخانه | |||
| 68 | 85 | 258 | 233 | 223 | 50 | 826 | 892 | موتورها | |
| 106 | 97 | 1630 | 1124 | 373 | 446 | 397 | 346 | موشک ها | |
| 81 | 85 | 5 | 42 | 16 | جنگ افزار دریایی | ||||
| 170 | 110 | 50 | 5 | دیگر چیزها | |||||
| 9 | 21 | 313 | 314 | 50 | 89 | 13 | حسگرها | ||
| 75 | 4 | 89 | 109 | 980 | کشتی ها | ||||
| 556 | 601 | 9.233 | 10.613 | 2.484 | 3.954 | 3.686 | 2.744 | ||
| Source: SIPRI Arms Industry Database, retrieved December 2021 |
به گزارش سیپری، در میان پانزده تولیدکننده برتر جنگ افزار در جهان در سال ۲۰۲۰ حتا یک تولید کننده روسی نیست. در میان صد تولیدکننده برتر شرکت های روسیه در رتبه ۱۷ ،۲۱ ،۳۳ ،۳۸ ،۴۴، ۵۸، ۷۱ ،۸۱، ۸۶، جای دارند. کم تر از ۲,۵ درصد فروش جنگ افزار از سوی صد شرکت بزرگ جهان از سوی شرکت های روسی انجام می شود.
| The SIPRI صد شرکت برتر تولید جنگ افزارها و خدمات نظامی در جهان, 2020 (میلیون دلار امریکا) | ||||
| رتبه (2020) |
شرکت | کشور | فروش جنگ افزار (2020) |
همه ی فروش (2020) |
| 1 | Lockheed Martin Corp. | United States | 58.210 | 65.398 |
| 2 | Raytheon Technologies | United States | 36.780 | 56.587 |
| 3 | Boeing | United States | 32.130 | 58.158 |
| 4 | Northrop Grumman Corp. | United States | 30.420 | 36.799 |
| 5 | General Dynamics Corp. | United States | 25.840 | 37.925 |
| 6 | BAE Systems | United Kingdom | 24.020 | 24.714 |
| 7 | NORINCO | China | 17.930 | 70.997 |
| 8 | AVIC | China | 16.980 | 67.923 |
| 9 | CETC | China | 14.610 | 34.302 |
| 10 | L3Harris Technologies | United States | 14.190 | 18.194 |
| 11 | Airbus | Trans-European | 11.990 | 56.893 |
| S | BAE Systems Inc. (BAE Systems UK) | United States | 11.900 | 11.900 |
| 12 | CASIC | China | 11.870 | 37.686 |
| 13 | Leonardo | Italy | 11.160 | 15.286 |
| 14 | Thales | France | 9.050 | 19.365 |
| 15 | Huntington Ingalls Industries | United States | 8.240 | 9.361 |
| 16 | Leidos | United States | 7.340 | 12.297 |
| 17 | Almaz-Antey | Russia | 6.040 | 6.571 |
| 21 | United Aircraft Corp. | Russia | 4.880 | 5.973 |
| 33 | United Shipbuilding Corp. | Russia | 3.700 | 4.682 |
| 38 | Tactical Missiles Corp. | Russia | 3.250 | 3.319 |
| 44 | United Engine Corp. | Russia | 2.830 | 3.883 |
| 58 | KRET | Russia | 1.940 | 2.177 |
| 71 | Russian Electronics | Russia | 1.400 | 1.489 |
| 81 | Russian Helicopters | Russia | 1.210 | 2.023 |
| 86 | UralVagonZavod | Russia | 1.110 | 1.921 |
| 95 | Meggitt | United Kingdom | 980 | 2.159 |
| S | Hanwha Systems (Hanwha Aerospace South Korea) | South Korea | 980 | 1.393 |
| 96 | ViaSat | United States | 960 | 2.256 |
| 97 | Mitsubishi Electric Corp. | Japan | 920 | 39.261 |
| 98 | CAE | Canada | 910 | 2.224 |
| 99 | Mercury Systems | United States | 910 | 924 |
| 100 | Kongsberg Gruppen | Norway | 900 | 2.719 |
| Source: SIPRI Arms Industry Database, Dec. 2021. |
روسیه سومین کشور بزرگ صادرکننده جهان است، ولی امریکا بیش از سه برابر روسیه در سال ۲۰۲۱ جنگ افزار فروخته است.
| بیست کشور بزرگ صادرکنندگان جنگ افزارها در سال ۲۰۲۱ (میلیون دلار امریکا) | ||
| رتبه | کشور | فروش |
| 1 | United States | 10613 |
| 2 | France | 3954 |
| 3 | Russia | 2744 |
| 4 | Italy | 1717 |
| 5 | China | 1085 |
| 6 | Germany | 914 |
| 7 | Spain | 612 |
| 8 | Israel | 606 |
| 9 | United Kingdom | 601 |
| 10 | South Korea | 566 |
| 11 | Turkey | 380 |
| 12 | Sweden | 332 |
| 13 | Netherlands | 299 |
| 14 | Australia | 173 |
| 15 | Switzerland | 147 |
| 16 | Canada | 119 |
| 17 | Belarus | 98 |
| 18 | Brazil | 88 |
| 19 | Ukraine | 86 |
| 20 | South Africa | 83 |
| Source: SIPRI Arms Transfers Database |
روسیه دارای ۱۵ پایگاه نظامی در ۹ کشور است که تنها دو تای آن در بیرون از اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ، در ویتنام و سوریه هستند. آمریکا بیش از ۸۰۰ پایگاه خارجی دارد. روسیه با فراخوان کشورهای یوگسلاوی و سوریه به آن جا رفته است و به دلیل گسترش ناتو، در گرجستان و اوکراین نیروهای نظامی دارد. هیچ یک از این نیروهای نظامی به شیوه ی امپریالیستی به انگیزه ی دزدیدن از سرچشمه های طبیعی و دارایی این کشورها نیست و ناسازگار با کارکرد امپریالیسم آمریکا، بریتانیا و فرانسه، در هیچ یک از این کشورها روسیه به دنبال سرنگونی یک دولت نبوده است.
بر پایه گزارش SIPRI بودجه نظامی آمریکا در سال ۲۰۲۱ ۷۷۸ میلیارد دلار بوده است، ولی بودجه نظامی روسیه کم تر از یک دهم بودجه امریکا در همان سال بوده است.
| بیست کشور با بزرگ ترین بودجه نظامی در سال ۲۰۲۱ (میلیارد دلار امریکا) | |||
| رتبه | کشور | بودجه | درصد |
| جهان | 1,981 | 100% | |
| 1 | United States | 778.0 | 39% |
| 2 | China[a] | 252.0 | 13% |
| 3 | India | 74.4 | 3.7% |
| 4 | Russia | 61.7 | 3.1% |
| 5 | United Kingdom | 59.2 | 3.0% |
| 6 | Saudi Arabia[a][b] | 57.5 | 2.9% |
| 7 | Germany | 52.8 | 2.7% |
| 8 | France | 52.7 | 2.7% |
| 9 | Japan | 49.1 | 2.5% |
| 10 | South Korea | 45.7 | 2.3% |
| 11 | Italy | 28.9 | 1.5% |
| 12 | Australia | 27.5 | 1.4% |
| 13 | Israel | 21.7 | 1.1% |
| 14 | Canada | 20.8 | 1.1% |
| 15 | Brazil | 19.7 | 1.0% |
| 16 | Turkey | 17.7 | 0.9% |
| 17 | Spain | 17.4 | 0.9% |
| 18 | Iran | 15.8 | 0.8% |
| 19 | Poland | 13 | 0.7% |
| 20 | Netherlands | 12.6 | 0.6% |
| Source: SIPRI Arms Transfers Database |
پایان سخن
همان گونه که بررسی کرده ایم روسیه نقش برجسته ای در فرمان روایی انحصارات و سرمایه مالی و صادرات سرمایه ندارد. نیروی نظامی که از دوران اتحاد جماهیر شوروی به جای مانده است، به روسیه نقش به تری در این زمینه در هم سنجی با زمینه های دیگر می دهد.
همین نیروی نظامی می تواند روسیه را با همکاری چین در برابر امپریالیستهای اروپای غربی، امریکا و ژاپن نیرومند کند و جهان را به سوی چند قطبی شدن بکشاند
سرمایه انحصاری، همه کشورهای سرمایه داری را به دنبال برتری در رقابت برای دست یابی به سرچشمه های طبیعی، بازارها و نیروی کار وا می دارد.
روسیه “پنج ویژگی” شناخته شده دوران امپریالیستی را ندارد. شگفت انگیز خواهد بود اگر کسی بگوید که نظام فرمان روا بر روسیه، به معنای لنینی، «بالاترین مرحله سرمایه داری» است – که سرمایه داری پیشرفته و امپریالیسم است. هنگام بررسی فراسنج های اقتصادی در می یابیم که روسیه به یک کشور نیمه پیرامونی سرمایه داری می ماند. روسیه هرگز امپریالیستی نبوده است، نه در زمان شوروی (که “چپ” های نادان آن را سوسیال امپریالیسم می خواندند) و نه هم اکنون. یک دلیل آن که امین بارها گفته است این است که روسیه با همه ی توانایی های نظامی خود، هرگز از سرمایه دیگر کشورها ندزدیده است؛ بلکه امین می گوید که شوروی برای نگه داشتن کشورهای دوست های خود نه تنها سودی نداشته است بلکه هزینه پرداخت. .
تنها یک آن به این بیاندیشید که دوستان نادان “چپ” در دوران شکوفایی اردوگاه سوسیالیسم چه ضربه بزرگی به گردان اندیشه پیش رو جهان زده اند. اگر همه ی مایوییست ها، تروتسکیست ها، آنارشیست ها و گونه های دیگر “چپ” ها با همه ی خرده گیری های خود از اردوگاه سوسیالیسم از آن در برابر امپریالیسم پشتیبانی می کردند، ما نیروی بزرگ جهانی می داشتیم که نمی توانست به این آسانی از هم بپاشد و راه را برای دزدی امپریالیسم باز بگذارد.